Stres można zdefiniować jako określoną relację między jednostką a jej otoczeniem, która oceniana jest przez osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby adaptacyjne i zagrażająca jej dobrostanowi1. W ciągu wielu lat badań i obserwacji zauważono ścisły związek pomiędzy doświadczaniem stresu a procesami starzenia się przebiegającymi w organizmie człowieka2.
Istnieją dwa główne sposoby myślenia o związku między stresem, zdrowiem i starzeniem się. Jedno podejście skupia się na wpływie poważnych zmian życiowych na funkcjonowanie jednostki. Podejście to analizuje obiektywne i wyraźne zmiany w życiu, które są stosunkowo rzadkie (np. rozwód lub utrata pracy) i wymagają od osoby znacznego dostosowania się do nowych okoliczności. Inne podejście koncentruje się na konsekwencjach kumulowania się codziennych niewielkich stresorów (np. korków, obowiązków w pracy i domu). Coraz więcej badań sugeruje, że to właśnie niezliczona liczba tych powszechnych, zwykłych stresorów w największym stopniu wpływa na funkcjonowanie i samopoczucie jednostki2.
Stres psychologiczny a procesy starzenia się
Niedawno zaobserwowano podobieństwa między biologią starzenia się a biologią stresu. Wszystkie żywe organizmy doświadczają starzenia się, ale jego tempo jest zasadniczo elastyczne i modulowane przez geny, kontekst środowiskowy oraz ich wzajemne oddziaływanie3.
Termin "homeostaza" został opracowany przez Cannona dla opisania stabilności systemów fizjologicznych u istot żywych. Powiązany termin allostaza odnosi się do zdolności organizmu do reagowania na potrzeby fizyczne i psychiczne poprzez aktywację różnych procesów fizjologicznych. Takie reakcje mogą ocalić życie, np. poprzez przygotowanie ciała do intensywnej aktywności fizycznej, takiej jak ucieczka lub walka4. Przewlekły stres psychologiczny sprzyja zmianom w układzie autonomicznym, neuroendokrynnym, metabolicznym i immunologicznym, tworząc diametralnie inne środowisko biochemiczne niż u organizmów nienarażonych na stres3. Codzienna adaptacja do stresu fizycznego i emocjonalnego prowadzi do kumulacji obciążenia biologicznego określanego jako "obciążenie allostatyczne”2, 4. Powtarzana aktywacja systemów allostatycznych może prowadzić do zwiększonego ryzyka chorób przewlekłych, w tym nadciśnienia, otyłości, miażdżycy i zaburzeń poznawczych, co ostatecznie prowadzi do zwiększenia zachorowalności i śmiertelności. Z kolei oksydacyjne uszkodzenie DNA, będące wynikiem przewlekłego stresu, może powodować przedwczesne starzenie układu odpornościowego, zwiększa ryzyko rozwoju chorób, również tych ściśle związanych z wiekiem, wpływa na skracanie telomerów, a także na zwiększenie poziomu stanu zapalnego4.
Stres można zdefiniować jako określoną relację między jednostką a jej otoczeniem, która oceniana jest przez osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby adaptacyjne i zagrażająca jej dobrostanowi1. W ciągu wielu lat badań i obserwacji zauważono ścisły związek pomiędzy doświadczaniem stresu a procesami starzenia się przebiegającymi w organizmie człowieka2.
W dalszej części artykułu przeczytacie Państwo między innymi o:
- roli spontanicznej aktywności fizycznej w redukcji stresu
- strategiach radzenia sobie ze stresem
- pomocy zewnętrznej w rozwoju osobistym
Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.
