Imbir lekarski (Zingiber officinale) jest przyprawą, która wykorzystywana jest w kuchniach całego świata od tysięcy lat.
Jest również prawdopodobnie pierwszą przyprawą, która trafiła do Europy. W swoich pismach, szczególną uwagę poświęcili mu Marco Polo i Paracelsus.
Ma zastosowanie nie tylko jako dodatek kulinarny- często wykorzystywany jest w kosmetologii i farmakologii.
W Polsce najczęściej spotykane są kłącza imbiru lekarskiego i w takiej postaci jest on także spożywany. Ta część zawiera składniki odżywcze, takie jak: białka, węglowodany, błonnik pokarmowy, oraz taniny i składniki mineralne1.
W publikacji Composition and mineral profiling od Zingieber officinale1, autorzy podają, iż 100 g kłączy imbiru zawiera:
- białko (8,43 %/100 g),
- tłuszcz (5,35%/100 g),
- błonnik pokarmowy (3,14%/100 g),
- potas (410,91mg/100 g),
- magnez (45,02mg/100 g),
- fosfor (32,56mg/100 g),
- wapń (15,76mg/100 g),
- sód (12,37mg/100 g),
- mangan (0,70mg/100 g),
- miedź (0,58mg/100 g),
- żelazo (0,54mg/100 g),
- cynk (0,33mg/100 g).
Właściwości prozdrowotne imbiru uwarunkowane są występowaniem fitoskładników, które podzielić można na grupę lotnych i nielotnych związków. Wśród lotnych związków wymienia się przede wszystkim monoterpeny i seskwiterpeny: α-zingiberen, zingiberol, α-farnezen, β-bisabolen, β-felandren, kamfen, cyneol, linalol, limonen, geraniol, terpineol, ar-kurkumen. Do związków nielotnych zalicza się głównie: zingeron, paradole, gingerole (np. (6)-gin-gerol i (10)-gingerol) oraz szogaole, które powstają w wyniku odwodnienia gingeroli2.
Działanie hipoglikemiczne
Imbir od setek lat jest stosowany w lecznictwie i farmakologii. To wszystko dzięki jego działaniom prozdrowotnym. Jednym z nich jest działanie hipoglikemiczne, na co wskazują badania przeprowadzone przez Oludoyin i Adegoke3. W badaniu tym, szczurom z indukowaną streptozotocyną cukrzycą, podawano gotowany imbir i ekstrakt z imbiru przez okres 4 tygodni. W trzecim tygodniu mierzono szczurom na czczo poziom glukozy we krwi.
Wyniki były zaskakujące. Zarówno imbir w postaci gotowanej jak i w postaci ekstraktu, obniżył szczurom poziom glukozy we krwi do poziomu przed wywołaniem choroby4. Istnieje wiele mechanizmów, poprzez które związki obecne w imbirze mogą wykazywać działanie hipoglikemiczne. Wymienia się tu przede wszystkim zwiększenie wrażliwości tkanek na insulinę i zmniejszenie wchłaniania glukozy z jelit. Uważa się, że składniki imbiru wpływają hamująco na aktywność enzymów trawiennych, głównie amylazy trzustkowej5.
Działanie antybakteryjne
W badaniu Irama Gulla i wsp.6 wykazano, iż różne ekstrakty imbiru mają szerokie spektrum aktywności przeciwbakteryjnej ze zmiennym stopniem wrażliwości wobec badanych gatunków bakterii. Natomiast Gur i wsp.7 dowiedli, że ekstrakt z imbiru wpływa hamująco na rozwój bakterii: Proteus vulgaris, Bacillus subtilis, Escherichia coli, Staphylococcus aureus, Klebsiella pneumoniae, oraz Streptococcus spp.. Najsilniejszy efekt hamujący zauważono w stosunku do Staphylococcus aureus.
Działanie przeciwutleniające
Imbir zawiera substancje biologicznie czynne warunkujące jego właściwości przeciwutleniające. Jego kłącze zawiera ok 2% olejku eterycznego i od 4 do 7,5% oleożywicy8. Związki zawarte w ekstrakcie z imbiru powodują wstrzymanie peroksydacji lipidów.
Badania wykonane przez Hinneburg i wsp.9, 10 dostarczyły dowodów, że wodne ekstrakty z imbiru mają zdolność redukowania jonów żelaza (III) do żelaza (II), chellatowania jonów żelaza (II) oraz zmiatania wolnych rodników.
Podsumowanie
Imbir lekarski jest jedną z najpowszechniej stosowanych przypraw na świecie. Dzięki działaniu przeciwcukrzycowemu, przeciwutleniającemu i antybakteryjnemu, imbir lekarski jest przyprawą, którą warto włączyć do codziennej diety. Udowodniono także, że imbir działa na potencję, wspomaga proces odchudzania, a dodany do herbaty przeciwdziała nudnościom i zalecany jest kobietom w ciąży.
Trwają badania, mające na celu wskazanie wpływu imbiru na zmniejszenie objawów u osób z zapaleniem kości i stawów11.
