W przypadku młodszych pacjentów powstanie trudno gojącego się owrzodzenia na stopie często zbiega się w czasie z rozpoznaniem choroby podstawowej. Problem dotyka około 15% pacjentów z cukrzycą, zarówno typu 1 jak i 2. Zwiększanie się populacji młodych diabetyków prowadzi do obniżania się wieku pacjentów z ZSC.

W chwili obecnej w Poradni Stopy Cukrzycowej SPCSK ul. Banacha 1a w Warszawie leczonych jest 235 pacjentów, z czego prawie 78% stanowią mężczyźni. Średnia wieku pacjentów to niespełna 62 lata, a proces gojenia owrzodzenia trwa zwykle kilka miesięcy.

Definicją ZSC jest owrzodzenie lub/i destrukcja układu kostno-stawowego w obrębie stopy u pacjenta z cukrzycą.

Dlaczego właśnie STOPA cukrzycowa? Owrzodzenia powstają na stopach, ponieważ są to najbardziej oddalone obszary układu nerwowego i krążenia w ciele człowieka. Na skutek długotrwałej i niewyrównanej cukrzycy dochodzi do uszkodzenia drobnych włókien nerwowych i naczyń krwionośnych, co może być pośrednią przyczyną powstania owrzodzeń o charakterze:

• neuropatycznym,
• niedokrwiennym,
• mieszanym.

Zespół stopy cukrzycowej neuropatycznej

Charakterystyczne dla neuropatii cukrzycowej są zaburzenia czucia w obrębie stóp o różnym nasileniu, dotyczące czucia powierzchownego, wibracji i temperatury. Bardzo prostymi testami można wykazać i uświadomić choremu obecność tych zaburzeń. Pacjent skarży się na drętwienie, mrowienie, pieczenie i ból o różnym nasileniu w obrębie stóp, zwłaszcza w nocy. Częstym objawem jest nadwrażliwość na dotyk, przeczulica (w nocy przeszkadza nawet kołdra leżąca na stopach). W zaawansowanej neuropatii pacjent może zgłosić się do lekarza z ciałem obcym w stopie, złamanym palcem lub głębokim oparzeniem, nie zdając sobie sprawy z tego, kiedy do tego doszło. Brak sygnałów ostrzegawczych w postaci bólu prowadzi do powstania owrzodzenia. Większość problemów jednak zaczyna się w mniej spektakularny sposób. Osłabienie mięśni i ścięgien powoduje charakterystyczne zniekształcenia stóp, co z kolei prowadzi do nieprawidłowego rozkładu nacisku i powstawania w tym obszarze zgrubień naskórka i modzeli. Dobrze byłoby, aby na tym wczesnym etapie pacjent został właściwie zaopatrzony pod kątem wkładek i butów wykonanych indywidualnie. Chorzy najczęściej lekceważą zalecenia dotyczące obuwia ze względów finansowych. Długotrwałe, masywne i punktowe zgrubienie działa jak kamień włożony do buta, powodując uszkodzenie głębiej położonych tkanek i powstanie owrzodzenia niewidocznego w początkowej fazie. Pacjent zwykle nie odczuwa dużego dyskomfortu podczas chodzenia. Dlatego bardzo ważnym elementem gojenia rany jest jej właściwe odciążenie, dobrane z uwzględnieniem sprawności chorego, umiejscowienia owrzodzenia, ukrwienia kończyny, jak i możliwości finansowych pacjenta. Do najczęściej stosowanych rozwiązań należą: but z wiszącym przodostopiem/piętą, but pneumatyczny, typu Walker, wkładki wielowarstwowe, filce medyczne.

• rodzajach zespołu stopy cukrzycowej
• zapobieganiu ZSC
• leczeniu na przykładzie trzech pacjentów z różnym stopniem zaawansowania ZSC