Do roku 2000 mleko ludzkie było uznawane za produkt sterylny, niezawierający w sobie bakterii. Długo nawet nie przypuszczano, że może zawierać mikroorganizmy. Obecnie wiadomo, że mleko to nie jest jałowe, a bakterie w nim występujące mają ogromny potencjał prozdrowotny kształtujący odporność dziecka.
Tego odkrycia dokonał Martin i wsp. w 2003 roku, opisując w publikacji obecność bakterii komensalnych i probiotycznych. Wszystkie próbki zawierały bakterie Lactobacillus gasseri i Lactobacillus fermentum. Gatunki z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium ze względu na zdolność wytwarzania octanu i mleczanu ograniczają wzrost patogenów w przewodzie pokarmowym, co ma szczególne znaczenie w rozwoju i dojrzewaniu przewodu pokarmowego dziecka.
Czy bakterie Lactobacillus i Bifidobacterium to jedyne jakie zawiera mleko matki? Okazuje się, że ten bezcenny pokarm jest o wiele bogatszy niż przypuszczano. Odnotowano obecność Streptococcus, Staphylococcus, Serratia i Corynebacterium. W 2013 roku Jost i wsp. w mleku matki wykryli bakterie jelitowe, między innymi Clostridia wspomagające zdrowie okrężnicy. Zbadano również różnorodność mikrobiomu w trakcie laktacji. Streptococcus spp., Staphylococcus spp. i bakterie kwasu mlekowego (Weisella spp. i Leuconostoc spp.) były obecne we wszystkich próbkach, natomiast mleko dojrzałe zawierało również bakterie, które charakterystyczne są dla mikroflory jamy ustnej. Mikrobiota mleka może być różnorodna zależnie od położenia geograficznego w jakim przeprowadzano badania, jednak obecnie na podstawie badań z udziałem różnych technik oznaczania uważa się, że rdzeniem mikrobiomu mleka matki są bakterie z rodzaju Staphylococcus i Streptococcus oraz Lactobacillus i Propionibacterium.
Ustalono również 7 czynników, jakie mogą wpłynąć na skład bakteryjny mleka matki i są to czynniki środowiskowe, chorobowe oraz częściowo modyfikowalne zależne od życiowych wyborów:
- Część badań sugeruje, że na rodzaj bakterii i ich udział ilościowy w mleku ma wpływ sposób, w jaki dziecko przyszło na świat. Niektóre wyniki sugerują, że w przypadku cesarskiego cięcia mleko jest uboższe w Bifidobakterie oraz bakterie z rodzaju Lactobacillus.
- Masa ciała matki – kobiety otyłe w mleku posiadały większą ilość bakterii Staphylococcus spp. i mniejszą Bifidobakterii.
- Stosowanie antybiotyków również przyczyniło się do obniżenia poziomu Lactobacillum i Bifidobacterium, chemioterapia dodatkowo spowodowała obniżenie Eubacterium, Staphylococcus i Cloacibacterium.
- Ogólny stan zdrowia – afrykańskie kobiety chorujące na HIV w mleku miały większą różnorodność bakterii i większą liczebność Lactobacillus w porównaniu do kontroli. Kobiety chorujące na celiakię miały mniej liczne bakterie z rodzaju Bifidobacterium spp. i Bacteroides.
- Siara zawierała mniejszą liczebność jednak większą różnorodność bakterii niż mleko dojrzałe, co świadczy o zróżnicowaniu bakteryjnego składu mleka zależnie od stadium laktacji. Niektóre wyniki sugerują, że najbardziej różnorodne składem bakteryjnym jest mleko przejściowe.
- Położenie geograficzne – próbki mleka różniły się składem pod względem bakterii zależnie od miejsca pochodzenia. Inne wyniki otrzymywano przy oznaczeniach mleka Amerykanek, Hiszpanek, Finek i Chinek (np. mleko Chinek miało w sobie więcej Actinobacteria niż Hiszpanek).
- Termin porodu – u kobiet, które urodziły dziecko w terminie ilość Bifidobakterii była wyższa niż u matek wcześniaków.
Skąd więc biorą się bakterie w mleku matki, nie licząc kontaktu dziecka ze skórą (ssanie piersi)? Wciąż mechanizmy nie są dokładnie jasne i podejmowane są obserwacje z udziałem zwierząt. Między innymi opracowano hipotezę, według której bakterie w mleku uległy translokacji z jelit wspomagane przez zmiany hormonalne i fizjologiczne w ciąży oraz zwiększoną przepuszczalność nabłonka jelitowego. W badaniu z udziałem myszy ustalono, że bakterie te ulegają translokacji z jelit do krezkowych węzłów chłonnych i gruczołów sutkowych. Rola poszczególnych szczepów bakterii dla zdrowia człowieka oraz przegląd badań na temat mikrobiomu mleka matki została opisana w publikacji umieszczonej w bibliografii.
Zachęcamy do lektury artykułu Wpływ diety matki podczas laktacji na skład pokarmu oraz innych publikacji z zakresu ciąży i karmienia (z kodem rabatowym IZZ-2018 prenumerata -20%)
