Jednym z podstawowych i jednocześnie najczęściej zlecanym badaniem jest morfologia krwi obwodowej. Obecnie morfologia krwi wykonywana jest za pomocą automatycznych analizatorów hematologicznych. Jednak w niektórych przypadkach, np. kiedy analizator nie jest w stanie prawidłowo odczytać wartości, wykonuje się tzw. „rozmaz ręczny”. Polega on na obserwacji komórek krwi pod mikroskopem, co pozwala na bardziej szczegółową ocenę ich morfologii. Wartości referencyjne, podobnie jak w przypadku innych badań laboratoryjnych, są podane na wydruku i to do nich powinno odnosić się wynik pacjenta.

Morfologia krwi – przygotowanie do badania

Do wykonania badania potrzebna jest krew żylna pobrana na podstawowy antykoagulant, czyli wersenian dwusodowy (EDTA). Badanie wykonuje się rano, pomiędzy 6:30 a 9:00. Pacjent musi być na czczo, czyli 12–16 godzin po posiłku oraz po nocnym wypoczynku.

Na wynik morfologii krwi może wpłynąć szereg czynników. Zaleca się, aby dzień przed badaniem powstrzymać się od spożywania napojów alkoholowych, które mogą powodować wzrost wskaźnika MCV, sugerując niedokrwistość. Przed badaniem dopuszcza się wypicie nie więcej niż ½ szklanki wody lub gorzkiej herbaty, aby nie spowodować „rozcieńczenia” i obniżenia wartości hemoglobiny i hematokrytu. Natomiast nałogowe palenie papierosów może powodować wzrost leukocytów oraz wzrost poziomu hematokrytu i wskaźnika MCV. Istotny wpływ ma również intensywny wysiłek fizyczny, który może być przyczyną podwyższenia ilości czerwonych krwinek, hemoglobiny i/lub hematokrytu^{1, 2}.

Jakie parametry bada morfologia krwi?

Morfologia krwi bada trzy układy: czerwonokrwinkowy, białokrwinkowy i płytkowy. W pierwszej części artykułu dotyczącego morfologii skupimy się na zaburzeniach układu czerwonokrwinkowego, którymi przede wszystkim są niedokrwistości. Lekarzem specjalistą zajmującym się diagnozowaniem i różnicowaniem zaburzeń układu czerwonokrwinkowego jest hematolog. Układ czerwonokrwinkowy w badaniu morfologii krwi obejmuje następujące parametry^{1, 2}:

• ilość czerwonych krwinek, inaczej erytrocytów (RBC),
• stężenie hemoglobiny (HGB), czyli zawartość hemoglobiny w jednostce objętości wyrażana w g/dl,
• hematokryt (HCT), czyli stosunek objętości erytrocytów do objętości krwi wyrażany w procentach,
• MCV (ang. Mean Corpuscular Volume), czyli średnia objętość krwinki czerwonej wyrażana w femtolitrach (fl),
• MCH (ang. Mean Cell Hemoglobin), czyli wskaźnik średniej masy hemoglobiny w krwince czerwonej wyrażany w pikogramach (pg),
• MCHC (ang. Mean Cell Hemoglobin Concentration), czyli średnie stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej wyrażane w g/dl,
• rozpiętość rozkładu objętości erytrocytów (RDW-CV), czyli wskaźnik, który określa zróżnicowanie wielkości i kształtu krwinek czerwonych (anizocytozy), wyrażany w procentach.

Niedokrwistości

Zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia niedokrwistość rozpoznajemy, kiedy zawartość hemoglobiny spada poniżej 11 g/dl u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 6 lat, poniżej 12 g/dl u dzieci 6–14-letnich, poniżej 13 g/dl u mężczyzn, poniżej 12 g/dl u kobiet, a u ciężarnych poniżej 11 g/dl³. Z punktu widzenia dietetyka i postępowania żywieniowego istotne jest różnicowanie przyczyn poszczególnych niedokrwistości.

• charakterystyce rodzajów niedokrwistości i nadkrwistości
• przyczynach niedokrwistości
• zmianach parametrów w wynikach badań