Za słodkokwaśny, lekko cierpki smak malin odpowiada mieszanina cukrów oraz kwasów organicznych. Ponad 70 substancji lotnych kształtuje aromat malin. Głównym związkiem aromatycznym jest keton malinowy. To interesujący związek, który oprócz niewątpliwych walorów sensorycznych wykazuje działanie przyspieszające metabolizm oraz zmniejszające akumulację tkanki tłuszczowej w organizmie. Wyższą zawartość ketonu malinowego odnotowuje się w malinach dziko rosnących. Natomiast unikalny profil antocyjanów odpowiada za różowoczerwony kolor malin^{1, 2.}

Za właściwości prozdrowotne malin w głównej mierze odpowiadają antyoksydanty reprezentowane przez polifenole (kwasy fenolowe, flawonoidy, antocyjany), witaminę A i C oraz karotenoidy. Przeciwutleniacze niwelują niekorzystne działanie tzw. wolnych rodników, chroniąc w ten sposób organizm przed uszkodzeniami białek (także enzymatycznych), lipidów, błon komórkowych i materiału genetycznego. Na szczególną uwagę zasługuje należący do kwasów fenolowych- kwas elagowy, który wykazuje działanie antynowotworowe. Związek ten wykazuje również działanie przeciwwirusowe. Szacuje się, że antocyjany odpowiadają za około 25% zdolności antyoksydacyjnych malin. Zawartość substancji bioaktywnych w malinach zależy od odmiany, czasu zbioru, poziomu dojrzałości, warunków środowiskowych i rodzaju zastosowanych technik rolniczych^{1, 2.}

Maliny stanowią źródło licznych składników mineralnych, takich jak: potas, wapń, magnez, cynk, selen, miedź, żelazo, mangan, a także witamin C, A, E, B₁, B₂, B₃ i K. Owoce malin to jedno z najbogatszych źródeł błonnika pokarmowego – 6,5 g w 100 g świeżego produktu. Błonnik pokarmowy oraz śluzy zawarte w owocach wpływają korzystnie na regulację pasażu jelitowego oraz skład ilościowo-jakościowy mikrobioty jelitowej. Maliny należą do niskokalorycznych owoców – ich wartość energetyczna to tylko 52 kcal w 100 g świeżych owoców. Ze względu na niski indeks glikemiczny (IG = 25) są bezpieczne także dla osób z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej. W tabeli nr 1 przedstawiono kaloryczność oraz zawartość substancji odżywczych w malinach w zależności od rodzaju przetworzenia owoców^{1, 2.}

Dane z USDA. RAE – równoważnik aktywności retinolu.

Korzyści zdrowotne wynikające ze spożywania malin

Badania naukowe na modelach in vivo, próby na zwierzętach oraz nieliczne na ludziach dostarczyły dowodów na działanie profilaktyczne oraz lecznicze malin w schorzeniach układu sercowo-naczyniowego, schorzeniach zapalnych (np. zapalenie stawów), w chorobach układu pokarmowego (np. choroba Leśniowskiego-Crohna, choroba wrzodowa żołądka), a także cukrzycy. Choć konieczne są dalsze prace badawcze, dotychczasowe wyniki sugerują, że maliny spożywane w różnych postaciach (świeże i liofilizowane owoce, ekstrakty, soki) skutecznie zmniejszają poziom stresu oksydacyjnego, poziom uszkodzeń lipidów, białka i DNA. Maliny obniżają ciśnienie krwi, poprawiają profil lipidowy, wpływają korzystnie na śródbłonek naczyniowy, spowalniają rozwój miażdżycy oraz pomagają ustabilizować glikemię. Regularne spożywanie malin wspomaga funkcjonowanie układu immunologicznego, a także wpływa korzystnie na mikrobiotę jelitową. Badania naukowe potwierdzają silne działanie przeciwnowotworowe, antymutagenne, antyoksydacyjne i przeciwzapalne kwasu elagowego zawartego w malinach. Ponadto próby na zwierzętach dostarczyły ciekawych danych o korzystnym wpływie ketonu malinowego na metabolizm lipidów – zaobserwowano zmniejszenie poziomu tkanki tłuszczowej trzewnej i poziomu stłuszczenia wątroby pomimo diety wysokoenergetycznej. Niestety, zastosowane w doświadczeniu stężenie substancji czynnej nie jest osiągalne przy zwyczajowym spożyciu owoców. Ze względu na wzrastający wraz z wiekiem poziom stresu oksydacyjnego i poziom stanu zapalnego w organizmie, które są silnie skorelowane z chorobami degeneracyjnymi, dostrzega się szansę w korzystnym działaniu malin na długie utrzymanie koordynacji ruchowej wśród osób starszych, a także w profilaktyce choroby Alzheimera^2-4.

Mówiąc o malinach, warto wspomnieć o oleju z pestek malin, cieszącym się coraz większym zainteresowaniem konsumentów. Produkt zasługuje na uwagę ze względu na swoje walory dietetyczne oraz kosmetyczne. Olej z pestek malin jest źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych NNKT (kwas linolowy, kwas α-linolenowy), witamin antyoksydacyjnych (C, E) oraz związków bioaktywnych, takich jak polifenole, tokoferole, karotenoidy czy elagotaniny (prekursory kwasu elagowego). Stosunek kwasów tłuszczowych n-6 do n-3 w oleju z pestek malin jest korzystny dla zdrowia i wynosi 2–3 do 1. Olej wykazuje silne działanie ochronne przeciw promieniowaniu UV, porównywalne do kremów z filtrem SPF 28–50. W kosmetologii doceniane są także jego właściwości nawilżające, natłuszczające, łagodzące podrażnienia i przyspieszające regenerację skóry. Badania na zwierzętach sugerują, że olej z pestek malin może wspomóc funkcjonowanie wątroby oraz poprawić profil lipidowy w przypadku diety wysokotłuszczowej o niskiej zawartości błonnika^{5, 6}.

Ze względu na dużą zawartość salicylanów w malinach ostrożność powinny zachować osoby cierpiące na nadwrażliwość na salicylany. Napary owoców i liści malin pomagają w łagodzeniu biegunek, objawów przeziębienia, działają rozkurczająco na mięśnie gładkie, przynoszą ulgę przy bólach menstruacyjnych. W przypadku kobiet w ciąży ich stosowanie bywa kontrowersyjne ze względu na działanie rozluźniające mięśnie macicy (sprzeczne dane)^{7, 8}.

Maliny należą do owoców niezwykle delikatnych, które w postaci świeżej nie nadają się do długiego przechowywania ze względu na wysoką wrażliwość na uszkodzenia mechaniczne i łatwe pleśnienie. Jednak dzięki dużej wszechstronności kulinarnej z dobrodziejstw malin można korzystać przez cały rok, wykorzystując maliny mrożone, liofilizowane, soki, konfitury i dżemy. Niska kaloryczność i wartość indeksu glikemicznego, wysoka zawartość błonnika pokarmowego, bogactwo witamin, składników mineralnych oraz substancji bioaktywnych sprawiają, że maliny charakteryzują się wysoką wartością prozdrowotną.