Sen jest niezwykle ważny dla sportowców, rzutuje bowiem zarówno na funkcje fizjologiczne, jak i poznawcze, które mają wpływ na zdolności wysiłkowe. Wwpływa również m.in. na funkcje poznawcze, sprawność myślenia, układ hormonalny oraz metabolizm, percepcję bólu, a także nastrój, co łącznie może znacząco przekładać się na jakość treningu i osiągane wyniki sportowe.

Stwierdzono, że wysiłek fizyczny może poprawiać jakość snu, jednak przetrenowanie lub nadmierna aktywność fizyczna działają wręcz odwrotnie, prowadząc do zaburzeń snu. Wiele badań wskazuje na to, że w porównaniu do osób nieaktywnych fizycznie sportowcy charakteryzują się niższą jakością snu oraz czasem jego trwania, zwłaszcza w okresach treningów o wysokiej intensywności. Przetrenowanie jest skorelowane z wydłużeniem czasu spędzonego w łóżku (co sugeruje manifestację zmęczenia organizmu, który domaga się odpoczynku), ale nie przekłada się na wydłużony czas snu ogółem.

W badaniu z udziałem 13 zawodowych kolarzy o wysokim poziomie wytrenowania, poddanym ciężkiemu treningowi przez 9 dni, stwierdzono, że bardzo wysokie obciążenie treningowe spowodowało znaczące wydłużenie czasu, jaki sportowcy spędzali w łóżku, jednak całkowita długość snu była krótsza. Ponadto, zawodnicy znacznie częściej się wybudzali, jakość snu była niższa, a dodatkowo odnotowano zmniejszenie maksymalnych możliwości wysiłkowych oraz znaczące pogorszenie nastroju – zawodnicy zgłaszali przygnębienie, napięcie, zmęczenie, gniew, nasilone uczucie i symptomy stresu. W pewnym stopniu negatywne efekty przetrenowania – zarówno fizyczne, jak i psychiczne oraz obniżoną jakość i długość snu – znosiła wyższa podaż węglowodanów⁷.

Negatywny wpływ jednorazowego, bardzo intensywnego wysiłku na jakość snu stwierdzili Shapiro i wsp.¹⁴, badający sen 6 biegaczy przed i po przebiegnięciu 92 km. Stwierdzili, że w kolejnych 4 dniach po biegu zawodnicy spali dłużej niż przed biegiem, ale częściej się wybudzali, co najprawdopodobniej było związane z odczuwaniem bólów mięśniowych. Co więcej, stwierdza się, że zaburzenia snu mogą występować nie tylko podczas intensywnych przygotowań lub po ważnym wydarzeniu sportowym, na skutek zmęczenia, ale także bezpośerdnio przed dniem startu lub meczu. Erlacher i wsp.¹⁵ ankietowo przebadali 632 niemieckich sportowców, spośród których 416 (66%) deklarowało że zdarzało im się spać gorzej przed startem lub zawodami. Spośród tych 416 zawodników 70% deklarowało problemy z zaśnięciem, 43% wybudzało się bardzo wcześnie rano, a 32% wybudzało się w nocy. Powodem problemów ze snem były m.in. myśli o nadchodzącej rywalizacji, stres przed rywalizacją, nieznane otoczenie, hałasy w pokoju.

Według danych Australijskiego Instytutu Sportu zawodnicy oraz trenerzy wymieniają problemy ze snem jako główną przyczynę zmęczenia¹⁶. Nieuwzględniając okresu treningowego, w badaniu z udziałem 47 zawodowych sportowców różnych dyscyplin olimpijskich stwierdzono, że w porównaniu do dobranych względem wieku i płci osób niebędących sportowcami zawodnicy charakteryzowali się dłuższym czasem latencji (czasem do zasięcia) i częściej się wybudzali. Pomimo że spędzali zatem więcej czasu w łóżku, czas snu był podobny w obu grupach, ale jakość snu była niższa w grupie sportowców. Co ciekawe, badani mężczyźni charakteryzowali się gorszymi parametrami snu niż kobiety⁸.

• przyczynach zaburzeń snu u sportowców
• wpływie jakości snu na parametry związane z treningiem
• optymalnym czasie trwania snu dla sportowca
• strategiach żywieniowych poprawiających komfort snu