Choroby układu krążenia (CHUK) obejmują rozległą grupę schorzeń tkanek i narządów wchodzących w skład układu krążenia. Większość z nich związana jest z chorobami serca, żył i tętnic, dlatego zamiennie bywają nazywane chorobami układu sercowo-naczyniowego. Do najczęściej występujących chorób układu krążenia zaliczamy przede wszystkim miażdżycę, chorobę niedokrwienną serca, nadciśnienie oraz choroby żył i tętnic, w tym udar mózgu. Choroby układu krążenia są zaliczane do chorób cywilizacyjnych – związanych z rozwojem społeczeństwa, na których rozwój istotny wpływ mają odpowiedni styl życia, a w szczególności dieta, aktywność fizyczna i stosowanie używek¹.  

Mimo intensywnego rozwoju medycyny i odpowiedniej prewencji choroby układu krążenia nadal są główną przyczyną zgonów na całym świecie. W dalszym ciągu rocznie więcej ludzi umiera z powodu CHUK niż z jakiejkolwiek innej przyczyny¹. Szacuje się, że w 2012 roku na świecie 17,5 miliona osób zmarło z tego powodu, co stanowi około 31% wszystkich zgonów, z czego większość stanowiły osoby zmarłe z powodu choroby niedokrwiennej serca i udaru. W Europie choroby układu krążenia są przyczyną około 45% wszystkich zgonów, a to dwukrotnie więcej niż zgony spowodowane chorobami nowotworowymi². Polska zawsze należała do krajów, w którym udział zgonów z powodu CHUK był bardzo wysoki, jednak od lat 90. obserwuje się systematyczny spadek umieralności z tej przyczyny. Choroby układu krążenia w 2013 roku były przyczyną około 47% zgonów, w porównaniu do 52% na początku lat 90.³. Światowa Organizacja Zdrowia wyraźnie podkreśla, że większości tych zgonów można było uniknąć dzięki wprowadzeniu stosownych zmian w stylu życia⁴.

Czynniki ryzyka chorób układu krążenia

Występowanie chorób układu krążenia jest ściśle związane z występowaniem wybranych czynników ryzyka, co po raz pierwszy zostało udowodnione w dużym sześcioletnim badaniu The Framingham Heart Study⁵. Na przestrzeni lat poszczególne czynniki pod wpływem kolejnych badań epidemiologicznych niejednokrotnie się zmieniały. Aktualnie czynniki ryzyka chorób układu krążenia dzieli się na czynniki modyfikowalne, czyli takie, które mogą być zależne od stylu życia i ich modyfikacja jest możliwa poprzez efektywną prewencję, oraz niemodyfikowalne, czyli takie, na które człowiek nie ma wpływu⁶.

Niemodyfikowalne czynniki ryzyka:

• płeć,
• wiek,
• rasa,
• choroby układu krążenia w rodzinie – zawał serca, nagły zgon lub udar mózgu:
  • u ojca lub brata przed 55 rokiem życia,
  • u siostry lub matki przed 65 rokiem życia

Modyfikowalne czynniki ryzyka:

• nadciśnienie tętnicze,
• cukrzyca i nietolerancja glukozy,
• dyslipidemie,
• otyłość,
• palenie tytoniu,
• nadmierne spożycie alkoholu,
• nieprawidłowy sposób żywienia,
• niska aktywność fizyczna,
• stres,
• zespół metaboliczny

Obserwuje się częstszą zapadalność na choroby układu krążenia wśród mężczyzn niż u kobiet do 70 roku życia oraz u osób, u których w rodzinie wcześnie wystąpiła jedna z chorób układu krążenia, a w szczególności zawał serca, nagły zgon lub udar mózgu⁶.

• rekomendacjach nt. spożycia węglowodanów i tłuszczów
• triumfie nasyconych kwasów tłuszczowych w świetle badań naukowych
• zamiennikach nasyconych kwasów tłuszczowych
• znaczeniu rodzaju nasyconych kwasów tłuszczowych
• istotnej roli błonnika
• antocyjanach