Interakcje występujące między lekami a żywnością mają ogromne znaczenie w aspekcie skuteczności leczenia. Żywność spożywana przez pacjentów może zwiększać bądź zmniejszać biodostępność leków. Spożywane produkty mogą również oddziaływać na czas, po którym lek zacznie działać.
Niezmiernie istotne jest więc, aby zażywane leki były przyjmowane zgodnie z zaleceniami − jedne przed, inne zaś po posiłku. Ponadto składniki żywności mogą zaburzać lub wzmagać działanie preparatów farmaceutycznych. Na podstawie piśmiennictwa i aktualnych badań w artykule zostaną przedstawione rodzaje interakcji żywności z lekami1.
Pierwsze interakcje pomiędzy lekami a żywnością dostrzeżono za czasów Paracelsjusza (lekarza, przyrodnika oraz filozofa). Najczęstsze oddziaływania dotyczą fazy farmakokinetycznej, czego skutkiem jest zmniejszenie bądź zwiększenie stężenia leku oraz występowanie zjawiska antagonizmu bądź synergizmu między lekami a żywnością. Składniki pokarmowe mogą zaburzać działanie preparatów farmaceutycznych, wpływać na intensywność objawów niepożądanych1.
Uwzględniając czynniki, które mają wpływ na działanie leków, wyróżnia się 3 główne rodzaje/fazy interakcji pomiędzy lekami i żywnością. Pierwszą fazą, w której zachodzą oddziaływania, jest faza farmaceutyczna (interakcje zachodzą głównie w czasie przygotowania leku), drugą fazą jest faza farmakodynamiczna, trzecią − faza farmakokinetyczna1.
Faza farmakodynamiczna
Oddziaływania farmakodynamiczne występują wówczas, gdy skutek działania jednego leku jest zmieniany przez inną substancję czynną. Synergizmem nazywa się dodatnie działanie, zaś przeciwstawne − antagonizmem. Synergizm to zdarzenie związane z obustronnym potęgowaniem działania dwóch lub więcej ksenobiotyków, które są zażywane w bliskiej odległości czasowej bądź w tym samym czasie. Synergizm dzieli się na: synergizm hiperaddycyjny lub addycyjny. Dokładne informacje przedstawia tabela 1.
| Składnik pokarmowy | Lek |
Przykładowe skutki działań synergicznych |
| Kofeina | Kofeina aminofenazon/kwas acetylosalicylowy | Zwiększenie działania przeciwbólowego |
| Kofeina | Aminofilina | Niepokój, tachykardia, zaburzenia snu |
| Kofeina | Kofeina | Pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego, zaburzenia rytmu serca, bezsenność, bóle głowy |
| Kofeina | Teofilina | Zaburzenia rytmu serca, skurcze mięśni, pobudzenie psychoruchowe, tachykardia |
| Sole potasowe | Inhibitory konwertazy angiotensyny/spironolakton | (zwiększenie stężenia witaminy K we krwi), osłabienie mięśni, zaburzenia rytmu serca, ból głowy |
| Lukrecja | Furosemid | (obniżenie stężenia witaminy K we krwi), bóle i skurcze mięśni, zaburzenia rytmu serca |
| Lukrecja | Glikozydy naparstnicy | (obniżenie stężenia witaminy K we krwi), zaburzenia rytmu serca |
| Zmniejszenie spożycia sodu | Niesteroidowe leki przeciwzapalne/inhibitory konwertazy angiotensyny | Zagrożenie uszkodzenia nerek |
Interakcje występujące między lekami a żywnością mają ogromne znaczenie w aspekcie skuteczności leczenia. Żywność spożywana przez pacjentów może zwiększać bądź zmniejszać biodostępność leków. Spożywane produkty mogą również oddziaływać na czas, po którym lek zacznie działać.
W dalszej części artykułu przeczytacie Państwo między innymi o:
- fazie farmakokinetycznej
- rozpuszczalności leków
- konkretnych przykładach interakcji między lekami a żywnością
Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.
