Za odkrywcę choroby uważa się francuskiego lekarza Augustina Nicolasa Gilberta, który razem z Pierre'em Lereboulletem w 1901 roku opisali tę chorobę w artykule La cholémie simple familiale. Z kolei niemiecki naukowiec Einar Meulengracht w roku 1939 ponownie scharakteryzował tę chorobę w pracy Icterus intermittens juvenilis. Toteż w wielu czasopismach niemieckojęzycznych zespół Gilberta występuje pod nazwami „zespół Gilberta-Lereboulleta” czy „zespół lub choroba Meulengrachta”².
Częstość występowania zespołu Gilberta waha się w granicach od 3% do 10% populacji ogólnej. Choroba ta dotyka głównie osoby młode, między 20. a 30. rokiem życia i ponaddwukrotnie częściej występuje u mężczyzn w porównaniu do kobiet (12,4% vs 4,8%)^3,4.
Zespół Gilberta zaliczany jest do chorób genetycznych. Dziedziczony jest najczęściej w sposób autosomalny recesywny, co oznacza że mogą zachorować na niego osoby, które otrzymały nieprawidłowy zestaw genów od obojga rodziców. Jednakże w populacji azjatyckiej choroba ta dziedziczona jest autosomalnie dominująco, a więc do rozwoju choroby wystarczy przekazanie potomstwu tylko jednej nieprawidłowej kopii genu od jednego z rodziców. W związku z tym prawdopodobieństwo urodzenia chorego dziecka wzrasta aż do 50%. Zespół ten spowodowany jest występowaniem mutacji w genie UGT1A1 umiejscowionym na chromosomie 2q37, kodującym enzym UDP-glukuronylotransferazę (UGT). Mutacja ta polega na wzroście powtórzeń sekwencji TA z 6 do 7 [polimorfizmu A(TA)7TAA], czego efektem jest zaburzenie ekspresji tego genu, a w dalszej mierze nieprawidłowe działanie enzymu UDP-glukuronylotransferazy^2,5,6,7,8.