Olej lniany

Olej lniany pozyskiwany jest z siemienia lnianego (Linum usitatissimum L.). Świeży charakteryzuje się złocistym kolorem i lekko orzechowym smakiem, który wraz z upływem czasu staje się delikatniejszy, natomiast w przypadku złego przechowywania olej gorzknieje. Tym, co wyróżnia ten tłuszcz na tle innych olejów roślinnych, jest przewaga kwasów tłuszczowych z rodziny n-3. Blisko 60% puli kwasów tłuszczowych stanowi kwas α-linolenowy, 18% – kwas oleinowy, 15% – kwas linolowy, 6% – kwas palmitynowy, natomiast kwas stearynowy stanowi około 3%. Stosunek kwasów tłuszczowych omega-6 do omega-3 wynosi około 1:4. Oprócz korzystnej dla zdrowia specyfikacji kwasów tłuszczowych, olej lniany posiada inne związki bioaktywne, wśród nich fitosterole (β-sitosterol – 206 mg/100 g, kampesterol – 105 mg/100 g, Δ-5-avenasterol – 59 mg/100 g, stigmasterol – 35 mg/100 g, brasikasterol – 2,4 mg/100 g) oraz witaminę E (γ-tokoferol – 800 mg/kg, α-tokoferol – 40 mg/kg). Aby w pełni czerpać z właściwości prozdrowotnych oleju lnianego, niezbędne jest zapewnienie optymalnych warunków tłoczenia oraz przechowywania (temperatura chłodnicza oraz brak dostępu do promieniowania słonecznego)^{1, 4, 5}.

Za sprawą wysokiej zawartości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych n-3 oraz tokoferoli olej lniany wykazuje silne działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne. Szczególne korzyści prozdrowotne wynikające ze spożywania oleju lnianego dotyczą jego ochronnego działania na układ sercowo-naczyniowy. Przykładowo, w badaniu Skoczyńskiej i wsp.² u 150 pacjentów z łagodną hipercholesterolemią (43 mężczyzn w wieku 49,9±11,5 lat i 107 kobiet w wieku 53,2±10,3 lat) zastosowano dietę z ograniczoną podażą tłuszczu (średnie spożycie tłuszczu przez pacjentów wynosiło 10–30% wartości energetycznej). Pacjentów podzielono na dwie grupy badawcze zróżnicowane pod względem wyników ciśnienia tętniczego krwi oraz grupę trzecią – kontrolną. Obie grupy badawcze stosowały dietę niskotłuszczową wzbogaconą w olej lniany zimnotłoczony (30 ml/dzień), natomiast grupa kontrolna stosowała wyłącznie dietę niskotłuszczową, bez oleju lnianego. Dietoterapia hipercholesterolemii trwała 4 tygodnie. Po tym okresie zaobserwowano istotny statystycznie spadek stężenia cholesterolu frakcji LDL (ang. Low-Density Lipoprotein), wzrost stężenia HDL (ang. High-Density Lipoprotein), wzrost stężenia podklasy 3 lipoprotein o dużej gęstości HDL3, a także spadek ciśnienia tętniczego w obu grupach pacjentów spożywających olej lniany. Dodatkowo w grupie pacjentów z początkowo wyższym ciśnieniem tętniczym krwi odnotowano spadek stężenia trójglicerydów. W grupie kontrolnej zmiany wyżej wymienianych parametrów były mniej korzystne bądź nieistotne statystycznie. Yu i wsp.³ zaobserwowali na modelu zwierzęcym (myszy) korzystny wpływ podaży kwasu α-linolenowego pochodzącego z oleju lnianego na insulinooporność indukowaną błędami żywieniowymi. W innym badaniu⁶ na zwierzętach (szczury), porównującym działanie oleju lnianego (2,5; 5,0; 10,0 ml/kg) i żelu uzyskanego z siemienia lnianego (10,0; 20,0 ml/kg) w kontekście ochrony przed wrzodami żołądka indukowanymi etanolem, okazało się, że to olej lniany podawany w dawce 5,0 ml/kg wykazał najskuteczniejsze działanie. Po zastosowaniu wyższych czy niższych dawek oleju lnianego uzyskano gorsze wyniki. Olej lniany wykazuje działanie hamujące produkcję mediatorów odczynu zapalnego, takich jak prostaglandyna PGE2, leukotrieny, histaminy czy bradykaniny, dzięki czemu jego działanie może stanowić wspomaganie leczenia chorób o podłożu zapalnym⁷.

• własciwościach oleju z wiesiołka
• wykorzystaniu oleju z czarnuszki
• wartościach odżywczych oleju z pestek dyni