Nutriepigenetyka (ang. nutritional epigenetics, nutriepigenetics) to dziedzina nauki zajmująca się badaniem wywołanych dietą modyfikacji epigenetycznych, które zmieniają strukturę chromatyny i funkcje genów, prowadząc do długoterminowych efektów zdrowotnych. Dokładne poznanie zależności między składnikami żywności a naszym kodem epigenetycznym niesie ze sobą ogromne możliwości i nadzieje w zakresie chemoprewencji wielu schorzeń.
Coraz więcej badań wskazuje, że nasza dieta może korzystnie wpływać na profil zmian epigenetycznych, zapobiegając rozwojowi chorób cywilizacyjnych, m.in. chorób nowotworowych, zaburzeń metabolicznych, chorób układu krążenia czy chorób neurodegeneracyjnych. Naturalne związki bioaktywne zawarte w diecie, np. witaminy i polifenole (flawonoidy), mogą również znaleźć zastosowanie jako czynniki wspomagające konwencjonalną terapię farmakologiczną, zmniejszając jej niepożądane skutki1-10.
ZACZNIJMY OD TEGO, CO TO JEST CHROMATYNA?
Chromatyna stanowi podstawowy składnik chromosomów i zbudowana jest głównie z DNA (kwas deoksyrybonukleinowy, ang. deoxyribonucleic acid) i białek histonowych (histonów). U człowieka w jądrze komórkowym występują 22 pary chromosomów autosomalnych i jedna para chromosomów płci. Kompletną informację genetyczną, sekwencję ludzkiego DNA (ludzkiego genomu) znamy już od ponad 15 lat. Liczne badania wskazują, że w ludzkim DNA zapisana jest informacja dla około 19 000 genów kodujących białka (ang. protein-coding genes) 11. Kondensacja genomowego DNA zachodzi dzięki tworzeniu się kompleksów kwasu nukleinowego z białkami, co prowadzi do powstania chromatyny. Podstawowymi i powtarzającymi się jednostkami strukturalnymi chromatyny są nukleosomy zapewniające kilkukrotną kondensację DNA. Uproszczony schemat ich budowy prezentuje Rycina 112. Nukleosomy składają się z łańcuchów DNA i białek zasadowych – histonów. Rdzeń nukleosomu zbudowany jest z DNA o długości 146–147 par zasad, który nawinięty jest na białka histonowe, ułożone w postaci oktameru. Oktamer zawiera po dwa histony H2A, H2B, H3 i H4. Dodatkowo wyróżnia się także histon łącznikowy H1, tworzący razem z rdzeniem nukleosomu, chromatosom. Histon H1 zapobiega oddzieleniu się nawiniętego zwoju DNA od rdzenia nukleosomu. Pomiędzy kolejnymi chromatosomami występuje nić wolnego DNA (tzw. łącznikowy DNA) stanowiąca razem z chromatosomem właściwy nukleosom. Silnie „zwinięta” forma DNA w chromatynie, umożliwia upakowanie w jądrze komórkowym cząsteczek DNA o łącznej długości około 1 metra.
Liczne badania wskazują, że w ludzkim DNA zapisana jest informacja dla około 19 000 genów kodujących białka (ang. protein-coding genes)
Wyróżnia się dwie podstawowe formy chromatyny, euchromatynę o luźniejszej strukturze, umożliwiającej transkrypcję genu (proces przepisania informacji zawartej w DNA na mRNA) oraz heterochromatynę, o silnie skondensowanej strukturze, uniemożliwiającej proces transkrypcji12.
Mamy nadzieję, że ten krótki wstęp pozwoli nam lepiej przekazać ideę epigenetyki i nutriepigenetyki
Nutriepigenetyka (ang. nutritional epigenetics, nutriepigenetics) to dziedzina nauki zajmująca się badaniem wywołanych dietą modyfikacji epigenetycznych, które zmieniają strukturę chromatyny i funkcje genów, prowadząc do długoterminowych efektów zdrowotnych. Dokładne poznanie zależności między składnikami żywności a naszym kodem epigenetycznym niesie ze sobą ogromne możliwości i nadzieje w zakresie chemoprewencji wielu schorzeń.
Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.
