Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2014 roku osoby w wieku powyżej 60 lat stanowiły około 22% populacji Polski. Liczba ta systematycznie rośnie, co powoduje, że coraz większa część populacji wymagać będzie specjalnej opieki diagnostycznej, lekarskiej i żywieniowej, gdyż z wiekiem spada wydajność wielu narządów i procesów fizjologicznych, a tym samym wzrasta liczba wielu przewlekłych chorób. W artykule zostaną omówione podstawowe badania laboratoryjne, jakie powinny być wykonywane u osób starszych, wraz ze specyfiką ich interpretacji. Ponadto zostaną uwzględnione wybrane problemy żywieniowe u osób starszych.
Obecnie nie istnieje jedna definicja starości z uwagi na brak wykładników biologicznych procesu starzenia się. Dodatkowo proces ten zachodzi z różnym nasileniem u każdej osoby i może pojawić się w różnym wieku. Dlatego populacji osób starszych nie należy traktować jako jednolitej grupy, gdyż różnice w stanie zdrowia i fizjologii w poszczególnych podgrupach wiekowych mogą być ogromne. Z tego względu niezbędne jest podzielenie populacji osób starszych na podgrupy wiekowe. Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wiek podeszły to wiek w przedziale 65 do 75 lat, wiek starczy w przedziale 76 do 90 lat, a powyżej 90 lat mówimy o wieku sędziwym (długowieczności)1 . Z kolei Główny Urząd Statystyczny (GUS) w raporcie dotyczącym demografii i stanu zdrowia osób po 60. r.ż. wyodrębnia grupy osób we wczesnej starości (60–69 lat), starszych (70–79 lat) i sędziwych (powyżej 80 lat)2 . Niezależnie od definicji, jaką przyjmiemy, faktem jest, że wraz z wiekiem spada wydajność wielu narządów i procesów fizjologicznych. W następstwie starzenia się coraz mniej wydolne są nerki i wątroba, które odpowiadają za detoksyfikację szkodliwych substancji i produktów przemiany materii. Gruczoły dokrewne jak trzustka i tarczyca zaczynają produkować coraz mniejszą ilość hormonów, co może być przyczyną niedoczynności tarczycy lub nieprawidłowej tolerancji glukozy. Oprócz tego nieprawidłowo funkcjonujące mechanizmy naprawy DNA zwiększają ryzyko nowotworów3,4.
SPECYFIKA BADAŃ LABORATORYJNYCH U OSÓB STARSZYCH
Postępujące z wiekiem upośledzenie funkcji wielu narządów znajduje również swoje odzwierciedlenie w badaniach biochemicznych krwi. Stąd interpretacja wybranych parametrów laboratoryjnych powinna uwzględniać fizjologię procesu starzenia się, choćby ze względu na odmienne wartości referencyjne u osób starszych w porównaniu z osobami młodszymi. W większości laboratoriów zakresy referencyjne są ustalane na podstawie literatury naukowej lub tych deklarowanych przez producentów testów. Niestety, problem tkwi w tym, że jako osoby zdrowe do ustalania tych wartości są wybierane osoby w wieku 20–40 lat3. W badaniach ewidentnie wykazano, że istnieje zmienność w większości parametrów laboratoryjnych u osób starszych w porównaniu z osobami młodszymi (Tabela 1). I tak, na przykład, wartość odczynu Biernackiego (OB), która u osób starszych może wynosić nawet 45 mm/godz. jest uznawana za prawidłową. Z tego też względu OB nie powinno być stosowane jako marker stanu zapalnego u osób starszych. Ponadto wyższy będzie poziom różnych autoprzeciwciał, np. przeciwciał przeciwjądrowych, czynnika reumatoidalnego. Natomiast z wiekiem obniżeniu ulegają takie parametry jak stężenie hormonów dehydroepiandrosteronu (DHEA), estradiolu i testosteronu3,5.
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2014 roku osoby w wieku powyżej 60 lat stanowiły około 22% populacji Polski. Liczba ta systematycznie rośnie, co powoduje, że coraz większa część populacji wymagać będzie specjalnej opieki diagnostycznej, lekarskiej i żywieniowej, gdyż z wiekiem spada wydajność wielu narządów i procesów fizjologicznych, a tym samym wzrasta liczba wielu przewlekłych chorób. W artykule zostaną omówione podstawowe badania laboratoryjne, jakie powinny być wykonywane u osób starszych, wraz ze specyfiką ich interpretacji. Ponadto zostaną uwzględnione wybrane problemy żywieniowe u osób starszych.
Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.
