Glicerol jest trójwęglowym poliolem oraz jednym z najczęstszych alkoholi występujących w złożonych lipidach, takich jak trójglicerydy. Stanowi ich szkielet, do którego przyłączone są długołańcuchowe kwasy tłuszczowe. Tym samym, jako składnik tłuszczów, naturalnie występuje w żywności.
BUDOWA I WŁAŚCIWOŚCI ZWIĄZKU
W związku ze swoimi właściwościami chętnie i szeroko stosowany jest w przetwórstwie i technologii żywności. Glicerol bywa dodawany do żywności oraz napojów jako emulgator, środek utrzymujący wilgoć, środek słodzący, wypełniacz oraz zagęszczacz. Z cech fizykochemicznych glicerolu korzysta jednak nie tylko branża żywnościowa, ale również kosmetyczna. Za sprawą swojej lepkości wchodzi w skład popularnych typów kosmetyków, takich jak balsamy czy kremy. W używanej do ich produkcji, oczyszczonej postaci nazywany jest gliceryną1 .
Glicerol zwykle znajduje się w osoczu w stężeniach od 40 do 370 μmol / litr (3,7 do 34,1 μg / ml), a jego nadmiar wydalany jest wraz z moczem. Proces lipolizy trójglicerydów, przechowywanych w komórkach tłuszczowych jest źródłem większości krążącego glicerolu. Metabolizm tłuszczów zależy od czasu trwania i intensywności wysiłku. U sportowców wykazujących większy udział energii pochodzącej z utleniania kwasów tłuszczowych podczas aktywności obserwuje się wzrost stężenia glicerolu w osoczu po wysiłku. Glicerol w krążeniu może pochodzić także z podawanego różnymi drogami glicerolu lub substancji zawierających glicerol2 .
MECHANIZM DZIAŁANIA GLICEROLU
Przy spożyciu doustnym glicerol jest szybko wchłaniany i dystrybuowany między płynami ustrojowymi, zanim będzie powoli metabolizowany w wątrobie oraz nerkach. Gdy jest spożywany w połączeniu ze znaczną ilością płynu, powstające ciśnienie osmotyczne zwiększa retencję tego płynu i rozszerzanie się różnych przestrzeni płynów ustrojowych. Pozwala to także na zatrzymywanie płynów przez zmniejszenie objętości moczu. Według niektórych danych objętość zatrzymywanego płynu mieści się w zakresie 300–730 ml. Natomiast Roberts i Griffin zanotowali, że użycie glicerolu zwiększa osmolalność krwi, a gdy towarzyszy mu duża ilość wody (1500–2000 ml lub 26 ml/kg masy ciała), zapewnia napędzanie procesu osmozy. To zjawisko zwiększa retencję dużych ilości wody, które w przeciwnym razie zostałyby wyeliminowane przez nerki.
Glicerol można spożywać w stosunkowo dużych ilościach. Pozostaje bezpieczny (nie zbliża się do poziomu toksycznego), gdy jest podawany doustnie w dawkach < 5 g/kg masy ciała. Gromadzi się w płynach ustrojowych, z wyjątkiem mózgu i oczu, zwiększając ciśnienie osmotyczne i całkowitą objętość wody w ciele3.
WYKORZYSTANIE W SPORCIE
Chociaż sugeruje się, że glicerol może być substratem energetycznym w trakcie trwania aktywności fizycznej, jego funkcja wspomagająca wysiłki związana jest przede wszystkim z właściwościami osmotycznymi1.
Odwodnienie u sportowców upośledza zdolności wysiłkowe, kiedy utrata płynów przekracza 2% masy ciała. Jeśli takiemu poziomowi odwodnienia w trakcie aktywności nie można zapobiec, zawodnicy mogą wejść w stan podwyższonego nawodnienia (hiperhydratacji), spożywając dodatkowe ilości płynów przed rozpoczęciem wysiłków. Taki stan bywa trudny do osiągnięcia, ponieważ dużemu spożyciu płynów zwykle towarzyszy podwyższona diureza. Napoje zawierające glicerol wytwarzają gradient osmotyczny w krążeniu, sprzyjając zatrzymywaniu płynów, ułatwiając w ten sposób uzyskanie stanu nadmiernego nawodnienia i chroniąc przed odwodnieniem4.
Glicerol jest trójwęglowym poliolem oraz jednym z najczęstszych alkoholi występujących w złożonych lipidach, takich jak trójglicerydy. Stanowi ich szkielet, do którego przyłączone są długołańcuchowe kwasy tłuszczowe. Tym samym, jako składnik tłuszczów, naturalnie występuje w żywności.
Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.
