Ostatnie 60 lat przyniosło znaczącą poprawę składu i jakości codziennej diety Polaków, a najważniejszą zmianą jest modyfikacja struktury spożycia tłuszczów. Jemy coraz więcej tłuszczów roślinnych i dobrze na tym wychodzimy!
Analizy przeprowadzone przez Instytut Żywności i Żywienia pokazują, że na przestrzeni ostatnich 60 lat w Polsce znacząco zmieniło się spożycie tłuszczów – zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. W latach 1950−2012 konsumpcja tłuszczów zwiększyła się niemal trzykrotnie, przy czym zaczęliśmy jeść więcej tłuszczów roślinnych, a mniej zwierzęcych. Zdaniem naukowców z IŻŻ jest to jeden z głównych czynników, dzięki którym wzrosła przeciętna długość życia Polaków.
Tłuszcz pokarmowy jest nam niezbędny do życia. Czerpiemy z niego nie tylko energię, jest on też źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych i jest konieczny do przyswajania witamin rozpuszczalnych w tłuszczu (A, D, E, K). Zgodnie z rekomendacjami osoby dorosłe powinny dostarczać 20–35% energii pochodzącej z tłuszczów ogółem w codziennej diecie1-3.
Zgodnie z zaleceniami wiodących instytucji zajmujących się zdrowiem, prewencją i żywieniem (IŻŻ, Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności i Światowa Organizacja Zdrowia) dla prawidłowego funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych powinno być tak niskie, jak to tylko możliwe (przy odpowiedniej wartości odżywczej diety). Takie same rekomendacje dotyczą tłuszczów trans występujących np. w pieczywie cukierniczym, fast foodach i produktach smażonych1-3.
Najnowsze badania przeprowadzone przez Harvard T. Chan School of Public Health potwierdzają, że większe spożycie tłuszczów nasyconych i tłuszczów trans wiąże się z wyższą śmiertelnością, podczas gdy spożycie tłuszczów nienasyconych (zarówno jedno- jak i wielonienasyconych) związane jest z niższą śmiertelnością. Autorzy badania wykazali, że zastąpienie tłuszczów nasyconych nienasyconymi, w szczególności wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi omega-3, może prowadzić do zmniejszenia ryzyka chorób układu krążenia i w związku z tym popierają obowiązujące rekomendacje zastępowania tłuszczów nasyconych nienasyconymi4.
Także holenderskie Wytyczne Żywieniowe opublikowane na początku kwietnia br. w European Journal of Clinical Nutrition rekomendują zwiększenie udziału produktów roślinnych w diecie. Wśród produktów spożywczych korzystnych dla zdrowia wymieniane są miękkie margaryny i oleje roślinne. Margaryny miękkie produkowane są z olejów roślinnych pochodzących z takich roślin, jak: rzepak, len czy soja, a ich profil tłuszczowy jest korzystniejszy od tłuszczów zwierzęcych, np. masła. Nienasycone kwasy tłuszczowe obecne w tych margarynach mają bardziej korzystny wpływ na stężenie cholesterolu w surowicy krwi niż nasycone kwasy tłuszczowe, których źródłem są właśnie tłuszcze zwierzęce.
TŁUSZCZ/ŹRÓDŁO TŁUSZCZU | (+) ZALECANE, (-) NIEZALECANE, (+/-)* |
Olej rzepakowy | + |
Olej lniany | + |
Oliwa z oliwek | + |
Olej palmowy | - |
Olej kokosowy | - |
Olej słonecznikowy | +/- |
Olej sojowy | +/- |
Masło | +/- |
Margaryna miękka | + |
Margaryna twarda | - |
Śmietana | +/- |
Jaja | +/-** |
Ser żółty | +/- |
Mięso | +/- |
Tłuste ryby | + |
Tran | + |
Orzechy | + |
* W ograniczonych ilościach
** Osoby zdrowe: 4−6 jaj tygodniowo, osoby z chorobami układu sercowo-naczyniowego: do 3 jaj