Wczesna interwencja w  karmieniu terapeutycznym, to dla dzieci profilaktyka zaburzeń jedzenia i picia oraz wsparcie dla rozwoju komunikacji, funkcji poznawczych, a także dojrzałości ośrodkowego układu nerwowego. Human Touch Feeding Therapy, to zapewne niewielka cząstka trudnej układanki, ale przynosi wymierne efekty w pracy z małymi pacjentami.

Zanim zostanie szczegółowo omówiona kwestia karmienia terapeutycznego, należy zdawać sobie sprawę z tego, kiedy jest ono wskazane, na jakim etapie rozwoju dziecka rodzic może być zaniepokojony i powinien zacząć szukać wsparcia specjalisty? Kluczowy może być tutaj okres wprowadzania pierwszego stałego posiłku.

Pierwszy stały posiłek dziecka o smaku innym niż mleko, innej konsystencji, innym sposobie jedzenia, otwiera nowy rozdział w życiu dziecka i jego funkcjonowaniu, ale także w życiu rodziców. Wprowadzanie pokarmów stałych rozpoczyna się w momencie, kiedy niemowlę wykazuje gotowość do samodzielnego przyjmowania posiłków, rozwijając tym samym umiejętność samodzielnego jedzenia w naturalny sposób, z radością doświadczania. Te pierwsze doświadczenia z jedzeniem pokarmów stałych mają ogromny wpływ na przyszłe nawyki żywieniowe oraz rozwój i przygotowanie do komunikacji i artykulacji. Przyjmowanie pokarmu, jedzenie pełni funkcje prelingwalne. Sposób jedzenia w znaczący sposób wpływa na mięśnie mimiczne, język, policzki, dziąsła, podniebienie, których synergia działania wpływa na rozwój mowy. Dzieci ucząc się jeść – ćwiczą koordynację oddychania i połykania, gryzienia, żucia i picia. Uczą się jednocześnie  współpracy, koordynacji łańcuchów mięśniowych potrzebnych do kształtowania mowy i komunikacji. Doznania zmysłowe, sensoryczne w czasie jedzenia rozwijają nie tylko kubki smakowe, ale również czucie wielozmysłowe w jamie ustnej, czucie ułożenia i czucie ruchu wewnątrz jamy ustnej. Pamięć zmysłów jest bardzo ważna w kontekście karmienia terapeutycznego.

Najczęstsze pytanie, które rodzice zadają pediatrom czy terapeutom karmienia, dotyczy tego, kiedy należy rozpocząć wprowadzenie pokarmów stałych: warzyw, zbóż, owoców? Większość niemowląt jest gotowych ok.  6 miesiąca życia, inne muszą czekać do ok. 8 miesiąca życia. Bardzo ważne jest tu indywidualne podejście, obserwacja dziecka i umiejętna analiza jego potrzeb i możliwości. To pomaga rodzicom określić najlepszy czas, aby zacząć nowy etap w żywieniu. Dzieci, które są gotowe, szybko się uczą, wykazują większy entuzjazm niż dzieci, które jeszcze nie są gotowe do zmian w żywieniu.  

Warto podkreślać we współpracy z rodzicami, że nie jest niczym niepokojącym, jeśli niemowlę nie jest gotowe w tym czasie (ok. 6 miesiąca) do nowych doświadczeń z jedzeniem, a gotowość do opanowania nowych umiejętności pojawi się nieco później. Może to być spowodowane wieloma czynnikami, np. tym, że  maluch urodził się przedwcześnie, pierwszym miesiącom towarzyszyły problemy medyczne lub po prostu rozwija się nieco inaczej niż rówieśnicy.

Przyjmuje się zatem, że ok. 6–8 miesiąca rozpoczyna się proces akceptacji pokarmów stałych w postaci puree z warzyw z dodatkiem zbóż (ryżu, kaszy jaglanej). Aby jednak wprowadzać takie pokarmy, niemowlę nie powinno mieć większych trudności z kontrolą mięśni tułowia, kontrolą głowy; powinno być w stanie stabilnie siedzieć w foteliku, krzesełku do karmienia. Nigdy nie podajemy pokarmów stałych w pozycji półleżącej, w której próbowanie nowego pożywienia może skończyć się zakrztuszeniem (bardzo niebezpiecznym dla niemowląt), a w konsekwencji może spowodować odmowę, lęk dziecka przed jedzeniem (a także strach przed karmieniem u rodziców). Ważne jest, aby na tym początkowym etapie unikać pośpiechu podczas karmienia. To zazwyczaj ekscytujące doświadczenie, kiedy niemowlę próbuje pokarmów o innej konsystencji i smaku niż mleko, ale pośpiech może również doprowadzić do zakrztuszenia i w konsekwencji do złych skojarzeń dziecka z danym pokarmem. Trzeba pamiętać, że odruch obronny przed zakrztuszeniem czyli kaszel, odkasływanie jest naturalny i nie powinien wzbudzać niepokoju, jeśli nie dzieje się to zbyt często i nie powoduje wymiotów. Warto uświadomić rodzicom, że ich strach, lęk jest wyczuwany przez dziecko i te uczucia może zacząć przejmować także dziecko.

Warto pozwolić dziecku na zapoznanie się z łyżeczką, wybrać taką, którą zaakceptuje wszystkimi zmysłami. Najlepiej jeśli jest płaska, niezbyt duża i pozwoli niemowlakowi zobaczyć, co na tej łyżeczce jest. Poza unikaniem szybkiego podawania pokarmu (o czym mowa wcześniej), ilość pokarmu też jest istotna. Niewielka pozwoli maluchowi na rozwijanie samokontroli i doświadczanie w spokoju i radości. Krok po kroku „utrudniamy” konsystencję pierwszych stałych pokarmów, od półpłynnej papki do gęstszego puree. Niezmiernie ważna jest tekstura, czyli struktura pokarmu, możemy dodawać na łyżeczce bezpieczne i rozpuszczające się produkty (ekspandowany amarantus, proso, ryż bez cukru). Warto też zadbać jak najwcześniej o dostarczanie wrażeń sensorycznych w postaci próbowania pojedynczych smaków, a nie tylko blendowanych różnych składników – wielosmaków. Zawsze zarówno konsystencję, teksturę i ilość pokarmu stałego trzeba dostosować do indywidualnych możliwości dziecka, pozwalając i umożliwiając poznawanie i czerpanie radości z jedzenia, nie tylko w trakcie posiłków, ale także w czasie zabawy, czy przygotowywania posiłków.

• przyczynach odmowy przyjmowania pokarmu przez dziecko
• symptomach wymagających pilnej konsultacji ze specjalistą
• najważniejszych pytaniach jakie należy zadać opiekunom dziecka podczas konsultacji
• głównych założeniach koncepcji karmienia terapeutycznego Human Touch